خبرگزاری زردیس، گروه بین الملل: مرحله تازه‌ای از مذاکرات آتش‌بس غزه از روز یکشنبه، در دوحه، پایتخت قطر، با حضور نخست‌وزیر این کشور، دیوید بارنیا، رئیس سازمان اطلاعاتی موساد، ویلیام برنز، رئیس سرویس اطلاعاتی آمریکا (CIA)، و حسن محمود رشاد، رئیس سازمان اطلاعات مصر، آغاز شد. بر اساس گزارش‌ها، با وجود آنکه از حماس نیز خواسته شده تا در این مذاکرات شرکت کند، مقامات ارشد این جنبش هنوز پاسخی به این دعوت نداده‌اند.

تنها چند روز پیش از نشست مذکور، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، برای یازدهمین بار از زمان شروع جنگ غزه به منطقه سفر کرد و در نشست خبری مشترک با مقامات ارشد قطر بر لزوم آغاز به کار چنین مذاکراتی تأکید کرد. هدف از دور جدید رایزنی‌ها، آزادی اسرا و عقب‌نشینی موقت رژیم صهیونیستی از غزه عنوان شده تا از این طریق بتوان دامنه آتش‌بس را به دیگر جبهه‌ها نیز تعمیم داده و در نهایت به توقف جنگ فعلی جامه عمل پوشاند.

مسئله آزادی اسرای صهیونیست در حالی از جانب آمریکا مطرح شده که پیشتر اسامه حمدان، از رهبران ارشد جنبش حماس، در مصاحبه با شبکه المیادین گفته بود اسرای صهیونیست تنها در صورت توقف تجاوز و عقب‌نشینی کامل نیروهای صهیونیست از غزه، بازمی‌گردند.

به‌طور همزمان، مصر نیز پیشنهادی با هدف آتش‌بس اولیه دو روزه ارائه کرده که بر اساس آن، چهار اسیر صهیونیست با تعدادی از زندانیان فلسطینی مبادله شوند و سپس مفاد آتش‌بس دائمی مورد ارزیابی قرار گیرد؛ پیشنهادی که هنوز واکنشی از جانب طرف‌های درگیر در جنگ نداشته است. پرسش اصلی این است که چه عواملی پس از یک دوره وقفه سبب شده تا میانجی‌گرانی مانند قطر و مصر بار دیگر با حمایت جدی ایالات متحده شروع به انجام اقداماتی در جهت تنش‌زدایی برای کنترل دامنه جنگ غزه کنند؟

ترور یحیی سنوار؛ یک نقطه عطف مهم

پس از آنکه رژیم صهیونیستی رهبران ارشد حزب‌الله لبنان و نیز اسماعیل هنیه و یحیی سنوار، را به شهادت رساند، بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که اکنون رژیم صهیونیستی می‌تواند با اعلام اینکه به اهداف خود مبنی بر ترور رهبران مقاومت در فلسطین و لبنان دست یافته، به توقف جنگ بیندیشد؛ تصوری که به نظر می‌رسد در ذهن بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، محلی از اعراب ندارد.

به دنبال ترور سنوار توسط رژیم صهیونیستی، این تصور به ویژه برای ایالات متحده آمریکا تقویت شد که اکنون مانع جدی در مسیر مذاکره با حماس وجود نداشته و می‌توان انتظار انعطاف بیشتری در مذاکرات را از این جنبش داشت. خالد مشعل، رئیس سابق دفتر سیاسی حماس، موسی ابومرزوق از اعضای ارشد این جنبش و خلیل الحیه مسئول روابط عربی و اسلامی حماس از جمله شخصیت‌های سیاسی حاضر در دوحه هستند که انتظار می‌رود دولت قطر بتواند مذاکراتی سازنده با آنها شکل دهد.

تسریع مذاکرات در آستانه انتخابات آمریکا

حدود دو هفته مانده تا انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، جو بایدن و وارث او، کامالا هریس، نیاز به ثبت دستاوردی دارند تا بدین وسیله عدم توانایی خود در کنترل جنگ یک ساله غزه را نادیده انگاشته و بتوانند شانس خود را در رقابت با ترامپ افزایش دهند.

دموکرات‌ها عقیده دارند اگر دیپلماسی آنها نبود، شرایط فعلی منطقه از اکنون هم وخیم‌تر بود و به عنوان مثال در حال حاضر جهان شاهد جنگی تمام عیار میان ایران و رژیم صهیونیستی بود. آنچه اهمیت دارد، اما ناکامی واشنگتن تحت رهبری بایدن هم در مهار رژیم صهیونیستی و جلوگیری از گسترش دامنه جنگ و هم در جلب رضایت نتانیاهو است.

انتخابات قریب‌الوقوع آمریکا مختصات وضعیت جنگ را تغییر داده است؛ پیروزی هریس احتمال دارد نتانیاهو را به سوی پایان بخشیدن به جنگ سوق دهد، حال آنکه پیروزی جمهوری‌خواهان، که سناریوی مطلوب نخست‌وزیر تل آویو محسوب می‌شود، ممکن است مذاکرات آتش‌بس را از اکنون نیز دشوارتر سازد.

چشم‌انداز دور فعلی مذاکرات

آنچه حماس از مذاکرات انتظار دارد را می‌توان در پنج محور عمده خلاصه کرد: آتش‌بس دائم، توافق تبادل اسرا، تسهیل ورود کمک‌های بشردوستانه، بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه‌های خود و مذاکره درباره رفع محاصره غزه. برای به نتیجه رسیدن مذاکرات پیش یا پس از انتخابات آمریکا، اصلی‌ترین پیش‌نیاز انعطاف نمایندگان رژیم صهیونیستی در رایزنی‌ها است.

در این میان، دوحه در درجه نخست به دلیل آنکه اقتصادی مبتنی بر صادرات منابع هیدروکربنی از یک سو و گردشگری از سوی دیگر دارد و در هر دو مورد مذکور، ثبات و امنیت منطقه را شرط اصلی توفیق در حصول منافع خود تلقی می‌کند، به عنوان متحد قابل اعتماد ایالات متحده آمریکا، در تلاش است تا دستاوردی هرچند اندک برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها در منطقه کسب کند. میزبانی از دور جدید مذاکرات آتش‌بس نیز در همین راستا قابل فهم است.

هدی یوسفی؛ کارشناس مسائل غرب آسیا