کلیات
روز قدس یا روز جهانی قدس آخرین جمعه ماه رمضان است که امام خمینی در سال ۱۳۵۸ش (رمضان ۱۳۹۹ق) آن را روزی رسمی برای حمایت از مردم فلسطین دانست و از مسلمانان جهان خواست که برای کوتاه کردن دست دولت اسرائیل و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. نامگذاری آخرین جمعه ماه رمضان به عنوان روز قدس، با حمایت بسیاری از روشنفکران و هنرمندان مواجه شد و امروزه علاوه بر ایران، در کشور‌های مختلفی از جهان، راهپیمایی و مراسم روز قدس برگزار می‌شود که بنابر گزارش منابع خبری، این تعداد به ۸۰ کشور در قاره‌های مختلف جهان می‌رسد.
تاکنون دو دوره جشنواره بین‌المللی کاریکاتور با موضوع روز جهانی قدس در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۷ش در ایران برگزار شده که هنرمندانی از ۳۰ کشور جهان در آن شرکت کرده‌اند.
پیام امام خمینی (ره) در مورد روز قدس
امام خمینی ره در دوران حیات (۱۶ مرداد ۱۳۵۸ش) برای نامگذاری روز قدس پیامی صادر کردند که مشروح آن در ادامه می آید:
بسم الله الرحمن الرحیم
من طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد نمودم که این روز‌ها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و به ویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می‌کند.
من از عموم مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی می‌خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین اعلام نمایند.
از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم.صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۹، ص۲۶۷.
تاریخچه
روز قدس یا روز جهانی قدس، توسط امام خمینی به عنوان یک روز رسمی برای حمایت از مردم فلسطین نامگذاری شد؛ امام خمینی، ۱۳ رمضان ۱۳۹۹ق (۱۶ مرداد ۱۳۵۸ش) در پیامی خطاب به مسلمین ایران و جهان، آخرین جمعهماه رمضان را روز قدس نامید و از مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی خواست برای کوتاه کردن دست دولت اسرائیل و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. یام مذکور در واکنش به حمله نیرو‌های اسرائیلی به مسجدالاقصی و همچنین بمباران جنوب لبنان صادر شد. پس از اولین راهپیمایی روز قدس در سال ۱۳۵۸ش در تهران، سفیر فلسطین در ایران، پیام یاسر عرفات را قرائت کرد، مهدی بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت ایران، عبدالحلیم خدام، وزیر خارجه سوریه، سید علی خامنه‌ای، رهبر فعلی جمهوری اسلامی ایران، و محمد مجتهد شبستری سخنرانی کردند.
پیش از برگزاری روز قدس، ۲۵ تن از نویسندگان و روشنفکران، از جمله داریوش آشوری، داریوش شایگان، سیمین دانشور، داریوش مهرجویی و احمد شاملو، در بیانیه‌ای اعلام کردند که در کنار همه مبارزان راه آزادی و دموکراسی در راهپیمایی روز قدس شرکت خواهند کرد.
روز جهانی قدس، در سخنان رهبران جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه ای، مراجع تقلید شیعه، از جمله آیت الله ناصر مکارم شیرازی و همچنین چهره‌هایی مانند سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان، جایگاه ویژه‌ای داشته است. امام خمینی، روز قدس را نه‌تن‌ها روز فلسطین، بلکه روز اسلام و روز حکومت اسلامی دانسته و آن را مقدمه‌ای برای بسیج عمومی اسلامی و تشکیل حزب مستضعفین در تمام دنیا معرفی کرده است.
آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، بر این باور هستند که گرامیداشت روز جهانی قدس، موجب می‌شود فلسطینیانِ مورد تهاجم دولت اسرائیل، احساس تنهایی نکنند و بتوانند مقاومت کنند. آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه، شرکت در راهپیمایی روز قدس را یک واجب شرعی می‌داند و معتقد است روز قدس باید به یک اعتراض قوی، همگانی و یکپارچه علیه غاصبان و اشغالگران تبدیل شود. به باور سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، اسرائیل نه‌تن‌ها خطری برای فلسطین، بلکه خطری برای امنیت، صلح و استقلال همه کشور‌های منطقه است.
مراسم روز قدس
راهپیمایی روز قدس در نقاط مختلف جهان از جمله مالزی، هند، سنگاپور، اندونزی، ترکیه، آمریکا، کانادا، نروژ، آذربایجان، سودان، انگلیس، بحرین، بوسنی و هرزگوین، تونس، پاکستان، استرالیا، آلمان، رومانی، کویت، اسپانیا، آفریقای جنوبی، سوئد، ونزوئلا، آلبانی، یمن و یونان برگزار می‌شود؛ بنابر گزارش منابع خبری، مراسم روز قدس در بیش از ۸۰ کشور اسلامی و غیراسلامی برگزار می‌شود. مراسم روز قدس در آخرین جمعه ماه رمضان برگزار می‌شود و رسانه‌های سراسر جهان، آن را پوشش رسانه‌ای می‌دهند. این مراسم در کشور‌های غربی، به دلیل اینکه جمعه روز کاری است، مراسم روز قدس در تعطیلات آخر هفته، شنبه یا یکشنبه برگزار می‌شود. با این حال برگزاری مراسم روز قدس در خارج از ایران، با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود.
