به گزارش خبرنگار زردیس، رئیس دانشگاه سلمان فارسی کازرون صبح دوشنبه در ابتدای نشست چالش‌ها و فرصت‌های کنشگری در تالاب‌های پریشان و بختگان که در کازرون برگزار شد، با اشاره به ظرفیت‌های بالای محیط‌زیستی شهرستان کازرون و تأکید بر لزوم نقش‌آفرینی‌های علمی و تخصصی دانشگاهیان در کمک به حل مسائل این حوزه، گفت: دانشگاه سلمان فارسی کازرون با تکیه به ظرفیت‌های متعدد خود این آمادگی را دارد که در راستای اجرای سیاست‌های کلان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در جهت کمک به حل مسائل مختلف جامعه به ایفای نقش بپردازد.

غریب فاضل‌نیا ادامه داد: خوشبختانه این دانشگاه علاوه بر بهره‌مندی از اعضا هیئت علمی توانمند و ساختارهای متعددی که ایجاد شده است، از حضور و فعالیت دانشجویان مستعدی به ویژه در قالب کانون‌های فرهنگی و سایر تشکل‌های دانشجویی برخوردار است که نشان داده‌اند توانایی مطلوبی در طرح‌ریزی و اجرای طرح‌هایی حتی در سطوح ملی را نیز دارند.

وی ادامه داد: طراحی و اجرای سه دوره طرح ملی گفتگوی تالاب‌های ایران، نشان دهنده این توانمندی است و تلاش کرده‌ایم روند برنامه‌ریزی‌ها در جهت تقویت حمایت از این دانشجویان و تقویت ظرفیت‌ها برای کمک به حل مسائل جامعه دنبال شود چراکه معتقدیم ورود دانشجویان و دانشگاهیان به حل مسائل جامعه، می‌تواند امیدهای مضاعفی را درخصوص دستیابی به راه‌حل‌های پایدار و بهینه ایجاد کند.

همچنین دبیر کانون محیط‌زیستی بلوط سبز دانشگاه سلمان فارسی کازرون نیز در این نشست ضمن تشریح اهداف طرح‌ریزی پروژه گفتگوی ملی تالاب‌های ایران از سوی این کانون، گفت: با حمایت‌ها و پشتیبانی‌های صورت گرفته از طرح دانشگاه سلمان فارسی کازرون، طی دو سال گذشته موفق شده‌ایم سه دوره گفتگو از این پروژه را بین تالاب‌های پریشان ارومیه، پریشان حله و پریشان بختگان برگزار کنیم.

فرزاد پولادی گفت: در قالب این پروژه تلاش می‌کنیم تا با برقراری تعامل با دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی فعال در حوزه تالاب‌های مختلف کشور، شرایط گفتگو بین کنشگران و متخصصان تالاب‌ها را ایجاد نموده و بستر مناسب‌تری برای اطلاع طرفین از فرصت‌ها و چالش‌های همدیگر به وجود آوریم و فرصتی را ایجاد کنیم تا از طریق این گفتگوها و ارتباط‌ها، روند تلاش در جهت حفاظت و احیا تالاب‌های کشور تقویت شود.

تالاب پریشان با هویت و فرهنگ مردم کازرون عجین شده است

در ادامه این نشست، محمودرضا پولادی، فرهنگی و کنشگر حوزه محیط‌زیست، با ارائه سخنانی به جایگاه و اهمیت ویژه تالاب پریشان در بین اهالی شهرستان کازرون و در هم تنیده شدن این تالاب با مباحث هویتی و فرهنگی منطقه اشاره کرد و افزود: هزاران سال است که پیوندی ناگسستنی میان دریاچه پریشان و باورها و فرهنگ مردم کازرون وجود داشته است. این دریاچه الهام بخش شعر شاعران، لالایی مادران، قصه‌های مادربزرگ‌ها، افسانه‌های محلی و… مردم کازرون بوده است.

این کنشگر حوزه محیط‌زیست در ادامه با مقایسه تطبیقی وضعیت تالاب پریشان در طول دو دهه گذشته، به مرور پیشینه کنشگری پیرامون این تالاب پرداخت و با برشمردن فرصت‌های پیش‌رو گفت: افزایش سطح آگاهی عمومی و حساسیت اقشار مختلف مردم و افزایش مشارکت‌های مردمی از جمله مواردی هستند که توانسته در مجموع، مسائل تالاب پریشان را به یک مطالبه عمومی تبدیل کند. با ارتباط مؤثر و نافع با جوامع محلی به منظور همیاری در جهت حفظ و احیای تالاب و همچنین مطرح نمودن مسائل تالاب پریشان در سطح ملی، می‌توان استفاده بهتری از فرصت‌های موجود در جهت احیا تالاب پریشان کرد.

پولادی همچنین با برشمردن چالش‌های پیش‌روی کنشگری در تالاب پریشان از جمله چالش‌های طبیعی، قانونی و برخی بهره‌برداری‌ها و توسعه‌های خارج از ضابطه، افزود: موضوع معیشت، مهمترین دغدغه جوامع محلی تالاب پریشان بوده است. کمبود امکانات رفاهی، بهداشتی، تفریحی و… از دیگر مسائل این جوامع است. بنابراین کنشگران باید به دنبال یافتن معیشت جایگزین و همچنین اقناع مسئولان و جوامع محلی در جهت حرکت از سمت کشاورزی نابهره‌ور به سمت معیشت بهره‌ور و پایدار باشند که گرچه کاری دشوار است، اما با راهکارهایی همچون برقراری ارتباط منطقی و مداوم با جوامع محلی، شناسایی نیروهای توانمند و عاشق در عرصه محیط‌زیست و تشکیل کارگروه‌ها و ایجاد تعامل سازنده و مؤثر با مسئولان و تصمیم‌گیرندگان، می‌توان به تحقق آنها و بازگشت دوباره پریشان، بختگان و سایر تالاب‌های سرزمین‌مان امید داشت.

مجموعه قوانین محیط‌زیستی، فرصتی مناسب برای کنشگران تالاب‌ها هستند

در ادامه جلسه رئیس پارک ملی بختگان نیز طی سخنانی ضمن معرفی تالاب بختگان و تشریح وضعیت این تالاب در دو دهه اخیر، با تصریح بر اینکه بسیاری از مشکلات تالاب‌های ایران، مشابه همدیگر هستند به برشمردن برخی دلایل خشک شدن تالاب‌های طشک و بختگان پرداخت و خاطر نشان کرد: ایرانیان در طول تاریخ با مدیریت پایدار آب در قالب سازه‌هایی همچون قنات، موفق شده بودند بهره‌برداری پایداری از منابع آبی داشته باشند. اما تغییر روند بهره‌برداری از منابع آبی که نمونه‌های آن را در احداث سدها و حفر چاه‌هایی که بدون در نظر گرفتن پایداری محیط‌زیست صورت گرفته‌اند، باعث بروز مشکلاتی برای همه عرصه‌های زیستی و از جمله تالاب‌ها شده است تا آنجا که ما امروز شاهد هستیم افت سالانه آب‌های زیرزمینی در حوزه بختگان به ۵۰ سانتی‌متر تا یک متر رسیده است.

سیدحسن طباطبایی، در ادامه با اشاره به اینکه برخی چالش‌های به وجود آمده برای تالاب‌ها نیز در اثر پدیده‌هایی جهانی مانند تغییرات اقلیمی هستند، بر نقش کلیدی ساز و کارهای مدیریت منابع آب در کاهش اثرات این پدیده‌ها و همچنین کمک به احیا تالاب‌ها و جلوگیری از تبدیل مشکلات تالاب‌ها به پیامدهای نامطلوبی همچون فرونشست، ایجاد ریزگردها و همچنین تبعات اجتماعی همچون مهاجرت جوامع حاشیه تالاب‌ها و… اشاره کرد و افزود: از عمده‌ترین فرصت‌های پیش‌روی کنشگران تالاب‌های ایران، مجموعه قوانینی است که در حوزه محیط‌زیست کشور وجود دارد و می‌تواند در روند مطالبات حقوقی مورد استفاده قرار گیرد. قانون توزیع عادلانه آب و قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های ایران و آئین‌نامه‌های اجرایی این قوانین از جمله مواردی هستند که می‌توانند در این حوزه مورد استفاده قرار گیرند.

وی همچنین با تصریح بر اینکه راه نجات تالاب‌ها در بستر تالاب‌ها نیست، بلکه در حوزه آبخیز است، گفت: چالش‌های تالاب‌های پریشان، بختگان و… یک شبه اتفاق نیفتاده است و بنابراین برای برطرف کردن آنها نبایستی به دنبال راه‌حل‌های کوتاه‌مدت بود. باید گفتگو و تعامل بین تمامی کنشگران و ذینفعان تداوم یابد تا با درک مشترک و در نظر گرفتن افق‌های بلندمدت و پایدار که متضمن حفظ ظرفیت‌های محیط زیستی باشد، بتوان در جهت احیا آنها گام برداشت. فعالیت دانشگاه سلمان فارسی کازرون و رویکردی که این دانشگاه برای کمک به حل مسائل زیست‌محیطی در پیش گرفته، برای شهرستان کازرون و عرصه‌های زیست‌محیطی یک فرصت مطلوب است و می‌تواند کمک شایان توجهی در این مسیر نماید.

برای ۳۸ تالاب کشور برنامه مدیریت جامع تدوین شده است

در ادامه مراسم مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نیز در این نشست تخصصی، با تقدیر از رویکرد تعاملی و جامعه‌محور دانشگاه سلمان فارسی کازرون و کانون‌های فرهنگی این دانشگاه که ظرفیت‌های مختلف خود را در جهت کمک به احیا تالاب پریشان فعال کرده‌اند و با اشاره به طرح گفتگوی تالاب‌های ایران که از سوی این دانشگاه در حال اجرا است، توجه جدی و مبتنی بر رویکردهای علمی و تعاملی به مسائل مرتبط با تالاب‌ها، به دلیل اثرگذاری آنها در سایر عرصه‌های زیستی و اجتماعی را حائز اهمیت برشمرد و خاطر نشان کرد: در گزارش ۲۰۲۱ کنوانسیون رامسر، نرخ نابودی تالاب‌ها در دنیا بیش از سه برابر جنگل‌ها اعلام شده است و از آنجا که نابودی تالاب‌ها علاوه بر آنکه تنوع زیستی را دچار مشکل می‌کند، اثرات مستقیم و بسیار نامطلوب اجتماعی را نیز در پی دارد، بنابراین بایستی تلاش شود تا با استفاده از همه ظرفیت‌ها به سمت احیا و پایدار نمودن شرایط آنها حرکت کرد.

مهری اثنی‌عشری در ادامه با تصریح بر اینکه برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌ها باید به صورتی باشند که اثرات بلندمدت را هم برای تالاب‌ها و هم برای مناطق همجوار آنها در نظر بگیرند، از تلاش سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تحقق این مسئله در قالب تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها خبر داد و خاطر نشان کرد: تاکنون برای ۳۸ تالاب کشور برنامه مدیریت جامع تدوین شده است. در این برنامه‌ها نقش همه بهره‎برداران و اثرگذاران شناسایی شده و آنها را در برنامه‌ریزی‌ها دخیل می‌کند و در ادامه به یک سری اهداف استراتژیک و چشم‌اندازهای مشترک می‌رسیم که براساس شرایط هر تالاب ایجاد شده است.

اثنی‌عشری همچنین با تأکید بر ضرورت به روز نگه داشتن اطلاعات و آشنایی کامل با مجموعه قوانین بالادستی و سایر قوانین و مقررات جاری در پهنه‌های زیست‌محیطی توسط کنشگران فعال در حوزه تالاب‌ها، افزود: در استان فارس تشکل‌های غیردولتی سازمان یافته و با بلوغ سازمانی خوبی داریم که می‌توانند در مطالبه‌گری از دستگاه‌ها برای اجرایی کردن مسئولیتشان کمک کنند. در بعضی جاها برنامه‌ریزی‌های بخشی در اولویت قرار گرفته‌اند و این موضوع به تالاب‌ها صدمه زده است، این در صورتی است که برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های بین بخشی می‌تواند کمک کند فشار در حوزه، بین همه بخش‌ها توزیع شود و همه‌ی این فشار فقط بر روی تالاب‌ها نیاید. باید راه‌هایی پیدا کنیم تا هم بهره‌برداری‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای در زمان مناسب و با مکان‌یابی مناسب انجام شوند و هم کارکردهای تالاب‌ها در بلندمدت حفظ شوند.

در ادامه این نشست که به صورت نیمه‌حضوری و با استفاده از بستر مجازی برگزار شذ، شرکت‌کنندگان به بحث و گفتگو پیرامون مسائل مطرح شده از سوی سخنران‌ها پرداختند و نقطه‌نظرات خود را مطرح کردند.